Post by truongtuphong on Jun 5, 2009 13:52:15 GMT -5
Vĩnh biệt nhà "Bắc bộ học" phong lưu ruộng đồng
Theo tin từ gia đình, nhà văn - nhà văn hóa Toan Ánh (sinh năm 1914) đã từ trần vào lúc 23h50 ngày 14/5 (tức 20/4 Âm lịch), hưởng thọ 95 tuổi. Linh cữu của ông được quàn tại tư gia, 20/302C Phan Huy Ích, phường 12, quận Gò Vấp, TP.HCM. Lễ viếng bắt đầu từ ngày 16/5 đến 19/5, sau đó hỏa táng tại Nghĩa trang Bình Hưng Hòa. Trong suốt thế kỷ 20, cùng với Sơn Nam (chuyên về phong tục Nam bộ), Nguyễn Văn Xuân (phong tục Trung bộ), thì Toan Ánh được xem là nhà phong tục học Bắc bộ tài hoa. Lĩnh vực nghiên cứu của ông trải rộng từ phong tục, tín ngưỡng đến nhạc cổ Việt Nam.
Đã hết “phong lưu đồng ruộng”
Nhà văn - nhà văn hóa Toan Ánh
Toan Ánh tên thật là Nguyễn Văn Toán, sinh năm 1914, thuở nhỏ đi học tại quê nhà và ở Hà Nội. Ông làm thơ, viết văn từ rất sớm, năm 1934, ông đã có thơ đăng báo Loa, ký tên là Đào Vân; đến 70 tuổi, ông vẫn còn làm thơ tình. Truyện ngắn Chiếc nhẫn quý in trên Tiểu thuyết thứ Bảy năm 1935. Trước năm 1945, ông từng cộng tác với nhiều báo và tạp chí như Tao đàn, Trung Bắc Chủ nhật, Bạn dân, Tiểu thuyết thứ Bảy, Bạn đường... ở Hà Nội; và Tân dân, Bách khoa, Lẽ sống... ở Sài Gòn. Những tác phẩm đầu tiên của ông phải kể đến là Bước đầu (Anh Thịnh xuất bản, 1943, Hà Nội), Phong lưu đồng ruộng (Anh Hoa xuất bản, 1944, Hà Nội)...
Đã nhiều lần, và ngay cả trong hồi ký, ông tự giới thiệu về mình như sau: “Tôi quê ở làng Thị Cầu, huyện Võ Giàng, Bắc Ninh - một vùng đất quan họ nổi tiếng. Vì vậy, bài biên khảo đầu tiên của tôi viết về tục hát quan họ ở vùng quê tôi, bài này đăng trên báo Trung Bắc tân văn năm 1937, dưới bút danh Minh Trúc”.
Theo thống kê chưa đầy đủ, từ khi lập quốc cho tới cuối thế kỷ 19, vùng đất Bắc Ninh (đời Hồng Đức, triều Lê gọi là Kinh Bắc) đã có tới 17 trạng nguyên, 622 tiến sĩ. Toan Ánh sinh ra từ truyền thống hiếu học này, nên thừa hưởng được sự bài bản, bác học và cả sự tinh tế, thanh lịch trong ứng xử, nghiên cứu. Đương thời, ông luôn đau đáu về chuyện xưa, nếp cũ của văn hóa và phong tục Bắc bộ. Cách viết của ông vốn trong sáng, gần gũi; không giống bậc tiền bối Phan Kế Bính (1875 - 1921) khi viết Việt Nam phong tục (1915) và càng khác với văn phong của nhà văn Nguyễn Tuân (1910 - 1987) khi viết tùy bút. Ông đúng là kẻ “phong lưu đồng ruộng”, bởi từ khi còn rất trẻ cho lúc rời xa cõi thế, quan điểm, thẩm mỹ và chí hướng nghiên cứu, biên khảo của ông vẫn vậy. Ông đi ra từ hồn quê gốc rạ, và dùng học thuật để nhìn về hồn quê gốc rạ.
Và về với “hương nước hồn quê”
Tháng 5/2004, nhà văn Toan Ánh đã ký hợp đồng nhượng quyền có thời hạn để NXB Trẻ độc quyền xuất bản trên toàn quốc bộ Toan Ánh toàn tập (gồm 124 tác phẩm đã in và chưa in) trong thời hạn từ năm 2004 - 2015. Sau khi ký hợp đồng nhượng quyền với NXB Trẻ, nhà văn Toan Ánh đã bày tỏ: “Điều tôi hài lòng là lúc cuối đời đã tìm được nơi để ký gởi toàn bộ tác phẩm của mình bởi đã nhiều năm rồi cứ ngồi nhìn chồng bản thảo chưa in mà... thở dài. Băn khoăn là xã hội VN thay đổi quá nhanh, những nét đẹp truyền thống ngày mỗi mai một trong khi đó lại du nhập nhiều thói quen sinh hoạt theo ngoại quốc, nhưng lại không chắt lọc những cái tốt mà lại thu nhận cả những điều xấu”.
Toan Ánh uyên thâm Nho học và vững vàng về tiếng Pháp, nên khi nghiên cứu, biên khảo, ông đều vận dụng linh hoạt hai vốn kiến văn này, dùng phương pháp phân tích của phương Tây để tìm hiểu văn minh của nước nhà. Ông nổi tiếng nhất với các bộ sách về nếp cũ, người xưa (11 cuốn) như Nếp xưa (1963), Nếp cũ - con người Việt Nam (1966, Sài Gòn), Nếp cũ - tín ngưỡng Việt Nam, 2 tập (1967-1968, Sài Gòn), Nếp cũ - làng xóm Việt Nam (1968, Sài Gòn)... Nhiều nhà nghiên cứu quốc tế, hay những sinh viên nước ngoài đến học, làm việc về văn hóa tại Việt Nam, các cuốn sách của Toan Ánh là một lựa chọn, vì sự minh bạch, gần gũi. Ngoài ra, bộ Việt Nam chí lược (gồm 5 cuốn) cũng rất có giá trị về nghiên cứu, sưu khảo; những cuốn sách khác như Cầm ca Việt Nam, Hồn muôn năm cũ, Trong họ ngoài làng, Ta về ta tắm ao ta... cũng rất lý thú khi đọc.
Trong mỗi tác phẩm của ông, dù cách đặt vấn đề nhất quán, hành văn dung dị, nhưng cách tiếp cận thì khá linh hoạt. Năm 1957 ông viết Trong lũy tre xanh để phê phán thói hư tật xấu ở làng; ngay năm sau, ông tái bản Phong lưu đồng ruộng để ngợi ca văn minh thôn xóm.
Hay như bộ Những truyện ăn trộm và Nghệ thuật bắt trộm cũng đã là một sự “thách đố” về suy luận của người đọc. Năm 1999, ông cho xuất bản cuốn Hương nước hồn quê, cắt nghĩa ca dao bằng cách phân tích các câu chuyện tình yêu nổi tiếng trong lịch sử... Nói chung, để biết thế nào là phong lưu và văn minh đồng ruộng; để biết thế nào là hội hè đình đám, nếp cũ, tục xưa; để biết câu ca điệu lý, giọng quan họ, các nhạc cụ cổ truyền và phong cách diễn xướng... của các vùng đồng quê Bắc bộ, thì không thể nào bỏ qua các sách của Toan Ánh. Qua hàng ngàn trang sách, ông cũng đã bày tỏ lòng tự tôn về một vùng đất, về một dân tộc có truyền thống về văn hóa, nếp sống văn minh, và vẻ đẹp của tinh thần.
Như Hà
Nhà văn Toan Ánh qua đời
Thất Sơn
23h50 ngày 14/5, nhà văn Toan Ánh trút hơi thở cuối cùng sau một thời gian nằm điều trị tại bệnh viện Nhân dân Gia Định, TP HCM, thượng thọ 96 tuổi.
> Nhà văn Toan Ánh: 'Hãy quay về với giá trị truyền thống'
Linh cữu được quàn tại tư gia, địa chỉ số 20/302 C, Phan Huy Ích, phường 12, quận Gò Vấp, TP HCM. Lễ viếng bắt đầu từ ngày 16/5 đến ngày 19/5. Sau đó nhà văn được hỏa táng tại nghĩa trang Bình Hưng Hòa.
Gia đình của nhà văn cho biết, ông vào nằm điều trị bệnh già tại bệnh viện Nhân dân Gia Định đã hơn 10 ngày nay. Cả nhà lúc nào cũng túc trực bên giường bệnh của ông. Dẫu biết, người già tuổi cao sức yếu nhưng do nhà văn tỉnh táo đến phút cuối của cuộc đời nên sự ra đi của ông là rất đột ngột.
Nhà văn Toan Ánh (phải) và giám đốc NXB Trẻ bà Quách Thu Nguyệt. Ảnh: Lam Điền.
Nhà văn Toan Ánh tên thật là Nguyễn Văn Toán, sinh năm 1914, tại Đáp Cầu (Bắc Ninh). Suốt cuộc đời mình, ông dành phần lớn thời gian để ghi nhận, khám phá những phong tục tập quán, lề thói dân gian, lễ hội đình đám, tín ngưỡng, địa dư chí, ca dao... của nhiều vùng miền trên đất nước.
Trước đây sách của nhà văn chỉ được xuất bản lẻ tẻ ở một vài NXB. Nhưng đến tháng 5/2004, nhà văn ký hợp đồng nhượng quyền có thời hạn để NXB Trẻ độc quyền xuất bản trên toàn quốc bộ Toan Ánh toàn tập (gồm 124 tác phẩm đã in và chưa in) trong thời hạn 10 năm (2004-2015).
Trong số này có nhiều bộ sách giá trị và quan trọng với văn hóa và truyền thống dân tộc như: bộ Nếp cũ gồm 11 cuốn, nói đầy đủ về vòng đời của một con người Việt Nam (từ lúc thai nghén, sinh ra, đi học, đi làm, lập gia đình, chết, cải táng..., đã in 6 cuốn). Bộ Việt Nam chí lược gồm 5 cuốn mới in được 3: Người Việt đất Việt, Miền Bắc khai nguyên, Cao nguyên miền thượng (2 cuốn còn lại là: Miền Trung kiên dũng, Miền Nam phú cường). Tập truyện Trong lũy tre xanh (viết năm 1957) phê phán hủ tục làng quê. Cuốn Phong lưu đồng ruộng (1958) ca ngợi nét đẹp đời sống tinh thần thôn xóm. Bó hoa Bắc Việt (1958) nói về phẩm chất đẹp của người phụ nữ Việt Nam thì Tiết tháo một thời (1957) nêu gương khí phách của sĩ phu Việt Nam...
Theo tin từ gia đình, nhà văn - nhà văn hóa Toan Ánh (sinh năm 1914) đã từ trần vào lúc 23h50 ngày 14/5 (tức 20/4 Âm lịch), hưởng thọ 95 tuổi. Linh cữu của ông được quàn tại tư gia, 20/302C Phan Huy Ích, phường 12, quận Gò Vấp, TP.HCM. Lễ viếng bắt đầu từ ngày 16/5 đến 19/5, sau đó hỏa táng tại Nghĩa trang Bình Hưng Hòa. Trong suốt thế kỷ 20, cùng với Sơn Nam (chuyên về phong tục Nam bộ), Nguyễn Văn Xuân (phong tục Trung bộ), thì Toan Ánh được xem là nhà phong tục học Bắc bộ tài hoa. Lĩnh vực nghiên cứu của ông trải rộng từ phong tục, tín ngưỡng đến nhạc cổ Việt Nam.
Đã hết “phong lưu đồng ruộng”
Nhà văn - nhà văn hóa Toan Ánh
Toan Ánh tên thật là Nguyễn Văn Toán, sinh năm 1914, thuở nhỏ đi học tại quê nhà và ở Hà Nội. Ông làm thơ, viết văn từ rất sớm, năm 1934, ông đã có thơ đăng báo Loa, ký tên là Đào Vân; đến 70 tuổi, ông vẫn còn làm thơ tình. Truyện ngắn Chiếc nhẫn quý in trên Tiểu thuyết thứ Bảy năm 1935. Trước năm 1945, ông từng cộng tác với nhiều báo và tạp chí như Tao đàn, Trung Bắc Chủ nhật, Bạn dân, Tiểu thuyết thứ Bảy, Bạn đường... ở Hà Nội; và Tân dân, Bách khoa, Lẽ sống... ở Sài Gòn. Những tác phẩm đầu tiên của ông phải kể đến là Bước đầu (Anh Thịnh xuất bản, 1943, Hà Nội), Phong lưu đồng ruộng (Anh Hoa xuất bản, 1944, Hà Nội)...
Đã nhiều lần, và ngay cả trong hồi ký, ông tự giới thiệu về mình như sau: “Tôi quê ở làng Thị Cầu, huyện Võ Giàng, Bắc Ninh - một vùng đất quan họ nổi tiếng. Vì vậy, bài biên khảo đầu tiên của tôi viết về tục hát quan họ ở vùng quê tôi, bài này đăng trên báo Trung Bắc tân văn năm 1937, dưới bút danh Minh Trúc”.
Theo thống kê chưa đầy đủ, từ khi lập quốc cho tới cuối thế kỷ 19, vùng đất Bắc Ninh (đời Hồng Đức, triều Lê gọi là Kinh Bắc) đã có tới 17 trạng nguyên, 622 tiến sĩ. Toan Ánh sinh ra từ truyền thống hiếu học này, nên thừa hưởng được sự bài bản, bác học và cả sự tinh tế, thanh lịch trong ứng xử, nghiên cứu. Đương thời, ông luôn đau đáu về chuyện xưa, nếp cũ của văn hóa và phong tục Bắc bộ. Cách viết của ông vốn trong sáng, gần gũi; không giống bậc tiền bối Phan Kế Bính (1875 - 1921) khi viết Việt Nam phong tục (1915) và càng khác với văn phong của nhà văn Nguyễn Tuân (1910 - 1987) khi viết tùy bút. Ông đúng là kẻ “phong lưu đồng ruộng”, bởi từ khi còn rất trẻ cho lúc rời xa cõi thế, quan điểm, thẩm mỹ và chí hướng nghiên cứu, biên khảo của ông vẫn vậy. Ông đi ra từ hồn quê gốc rạ, và dùng học thuật để nhìn về hồn quê gốc rạ.
Và về với “hương nước hồn quê”
Tháng 5/2004, nhà văn Toan Ánh đã ký hợp đồng nhượng quyền có thời hạn để NXB Trẻ độc quyền xuất bản trên toàn quốc bộ Toan Ánh toàn tập (gồm 124 tác phẩm đã in và chưa in) trong thời hạn từ năm 2004 - 2015. Sau khi ký hợp đồng nhượng quyền với NXB Trẻ, nhà văn Toan Ánh đã bày tỏ: “Điều tôi hài lòng là lúc cuối đời đã tìm được nơi để ký gởi toàn bộ tác phẩm của mình bởi đã nhiều năm rồi cứ ngồi nhìn chồng bản thảo chưa in mà... thở dài. Băn khoăn là xã hội VN thay đổi quá nhanh, những nét đẹp truyền thống ngày mỗi mai một trong khi đó lại du nhập nhiều thói quen sinh hoạt theo ngoại quốc, nhưng lại không chắt lọc những cái tốt mà lại thu nhận cả những điều xấu”.
Toan Ánh uyên thâm Nho học và vững vàng về tiếng Pháp, nên khi nghiên cứu, biên khảo, ông đều vận dụng linh hoạt hai vốn kiến văn này, dùng phương pháp phân tích của phương Tây để tìm hiểu văn minh của nước nhà. Ông nổi tiếng nhất với các bộ sách về nếp cũ, người xưa (11 cuốn) như Nếp xưa (1963), Nếp cũ - con người Việt Nam (1966, Sài Gòn), Nếp cũ - tín ngưỡng Việt Nam, 2 tập (1967-1968, Sài Gòn), Nếp cũ - làng xóm Việt Nam (1968, Sài Gòn)... Nhiều nhà nghiên cứu quốc tế, hay những sinh viên nước ngoài đến học, làm việc về văn hóa tại Việt Nam, các cuốn sách của Toan Ánh là một lựa chọn, vì sự minh bạch, gần gũi. Ngoài ra, bộ Việt Nam chí lược (gồm 5 cuốn) cũng rất có giá trị về nghiên cứu, sưu khảo; những cuốn sách khác như Cầm ca Việt Nam, Hồn muôn năm cũ, Trong họ ngoài làng, Ta về ta tắm ao ta... cũng rất lý thú khi đọc.
Trong mỗi tác phẩm của ông, dù cách đặt vấn đề nhất quán, hành văn dung dị, nhưng cách tiếp cận thì khá linh hoạt. Năm 1957 ông viết Trong lũy tre xanh để phê phán thói hư tật xấu ở làng; ngay năm sau, ông tái bản Phong lưu đồng ruộng để ngợi ca văn minh thôn xóm.
Hay như bộ Những truyện ăn trộm và Nghệ thuật bắt trộm cũng đã là một sự “thách đố” về suy luận của người đọc. Năm 1999, ông cho xuất bản cuốn Hương nước hồn quê, cắt nghĩa ca dao bằng cách phân tích các câu chuyện tình yêu nổi tiếng trong lịch sử... Nói chung, để biết thế nào là phong lưu và văn minh đồng ruộng; để biết thế nào là hội hè đình đám, nếp cũ, tục xưa; để biết câu ca điệu lý, giọng quan họ, các nhạc cụ cổ truyền và phong cách diễn xướng... của các vùng đồng quê Bắc bộ, thì không thể nào bỏ qua các sách của Toan Ánh. Qua hàng ngàn trang sách, ông cũng đã bày tỏ lòng tự tôn về một vùng đất, về một dân tộc có truyền thống về văn hóa, nếp sống văn minh, và vẻ đẹp của tinh thần.
Như Hà
Nhà văn Toan Ánh qua đời
Thất Sơn
23h50 ngày 14/5, nhà văn Toan Ánh trút hơi thở cuối cùng sau một thời gian nằm điều trị tại bệnh viện Nhân dân Gia Định, TP HCM, thượng thọ 96 tuổi.
> Nhà văn Toan Ánh: 'Hãy quay về với giá trị truyền thống'
Linh cữu được quàn tại tư gia, địa chỉ số 20/302 C, Phan Huy Ích, phường 12, quận Gò Vấp, TP HCM. Lễ viếng bắt đầu từ ngày 16/5 đến ngày 19/5. Sau đó nhà văn được hỏa táng tại nghĩa trang Bình Hưng Hòa.
Gia đình của nhà văn cho biết, ông vào nằm điều trị bệnh già tại bệnh viện Nhân dân Gia Định đã hơn 10 ngày nay. Cả nhà lúc nào cũng túc trực bên giường bệnh của ông. Dẫu biết, người già tuổi cao sức yếu nhưng do nhà văn tỉnh táo đến phút cuối của cuộc đời nên sự ra đi của ông là rất đột ngột.
Nhà văn Toan Ánh (phải) và giám đốc NXB Trẻ bà Quách Thu Nguyệt. Ảnh: Lam Điền.
Nhà văn Toan Ánh tên thật là Nguyễn Văn Toán, sinh năm 1914, tại Đáp Cầu (Bắc Ninh). Suốt cuộc đời mình, ông dành phần lớn thời gian để ghi nhận, khám phá những phong tục tập quán, lề thói dân gian, lễ hội đình đám, tín ngưỡng, địa dư chí, ca dao... của nhiều vùng miền trên đất nước.
Trước đây sách của nhà văn chỉ được xuất bản lẻ tẻ ở một vài NXB. Nhưng đến tháng 5/2004, nhà văn ký hợp đồng nhượng quyền có thời hạn để NXB Trẻ độc quyền xuất bản trên toàn quốc bộ Toan Ánh toàn tập (gồm 124 tác phẩm đã in và chưa in) trong thời hạn 10 năm (2004-2015).
Trong số này có nhiều bộ sách giá trị và quan trọng với văn hóa và truyền thống dân tộc như: bộ Nếp cũ gồm 11 cuốn, nói đầy đủ về vòng đời của một con người Việt Nam (từ lúc thai nghén, sinh ra, đi học, đi làm, lập gia đình, chết, cải táng..., đã in 6 cuốn). Bộ Việt Nam chí lược gồm 5 cuốn mới in được 3: Người Việt đất Việt, Miền Bắc khai nguyên, Cao nguyên miền thượng (2 cuốn còn lại là: Miền Trung kiên dũng, Miền Nam phú cường). Tập truyện Trong lũy tre xanh (viết năm 1957) phê phán hủ tục làng quê. Cuốn Phong lưu đồng ruộng (1958) ca ngợi nét đẹp đời sống tinh thần thôn xóm. Bó hoa Bắc Việt (1958) nói về phẩm chất đẹp của người phụ nữ Việt Nam thì Tiết tháo một thời (1957) nêu gương khí phách của sĩ phu Việt Nam...